Język równości. Komunikat o używaniu feminatywów w Uniwersytecie Gdańskim
Coraz częściej uczelnie w Polsce, dostrzegając znaczenie języka równościowego, podejmują działania formalizujące użycie i tak już stosowanych zwrotów, np. feminatywów. 25 listopada 2024 r. ukazał się komunikat Rektora „w sprawie umożliwienia stosowania feminatywów w Uniwersytecie Gdańskim”. - Stosowanie ich w wypowiedziach wynika z naukowo udowodnionych korzyści wynikających z posługiwania się językiem wrażliwym na płeć, promującym tolerancję, empatię i wzajemny szacunek- podkreśla Przewodnicząca Komisji ds. Społecznej Odpowiedzialności UG prof. Ewa Łojkowska.
Już w 2019 roku Rada Języka Polskiego przy Prezydium PAN uznała, że w polszczyźnie potrzebna jest większa symetria nazw osobowych męskich i żeńskich w zasobie słownictwa. Dwa lata później kierowana przez prof. dr hab. Ewę Łojkowską Komisja ds. Społecznej Odpowiedzialności UG wysunęła postulat mówiący o wprowadzeniu do Statutu UG możliwości stosowania feminatywów w oficjalnych dokumentach.
- Niestety, nasz wniosek nie został uwzględniony, nie był nawet przez Komisję Statutową dyskutowany - mówi Przewodnicząca. - Minęło kilka lat, zrealizowaliśmy w UG w latach 2022-2023 pierwszy Plan Wdrażania Polityki Równości Płci; kwestia wprowadzenia feminatywów nie była w nim poruszana. W kolejnym Planie Wdrażania Polityki Równości Płci w latach 2024-2028 zapisaliśmy wprowadzenie feminatywów do oficjalnych dokumentów uczelni, na stronę UG oraz do identyfikacji wizualnej UG.
18 listopada 2024 r. Senacka Komisja ds. Społecznej Odpowiedzialności pozytywnie zaopiniowała wniosek o wprowadzenie feminatywów do Statutu UG. Wniosek ten został niezwłocznie przesłany do Rektora prof. dr. hab. Piotra Stepnowskiego. Ze względu na fakt, że wprowadzenie zmian w Statucie wymaga czasu i dodatkowych działań Rektor podjął decyzję o opublikowaniu Komunikatu mówiącego o możliwości komunikowania się z użyciem feminatywów, zarówno w ramach komunikacji wewnątrzuczelnianej, jak i komunikacji zewnętrznej, niezależnie od formy tej komunikacji (pisemna/ustna),
Równolegle w ramach Związku Uczelni Fahrenheita powstał zespół ds. zredagowania słownika feminatywów. Zespołowi przewodniczy dr hab. Zenon Lica, prof. UG, pełnomocnik rektora ds. wprowadzenia feminatywów do Statutu UG, dokumentów urzędowych i identyfikacji wizualnej UG.
- Wprowadzony w Uniwersytecie Gdańskim Plan Równości Płci - program strategiczny na lata 2024-2028 służy wyrównaniu szans rozwoju wszystkich, którzy budują wspólnotę akademicką opartą na naukowej kulturze równości -wyjaśnia Rektor prof. Piotr Stepnowski. - Zakłada on opracowanie i wdrożenie modelu włączania społecznego, budowanie poczucia bezpieczeństwa, przeciwdziałanie dyskryminacji i nierówności społecznej, a także opracowanie i wdrożenie spójnego systemu monitorowania polityki równości płci.
Do tych działań włącza się niewątpliwie projekt utworzenia słownika feminatywów dla Związku Uczelni w Gdańsku im. Daniela Fahrenheita.
- Nazwy żeńskie, które od wielu lat są zadomowione w języku, wzbudzają ciekawość i wątpliwości. Inne dopiero powstają. Z tego powodu właśnie wynikła potrzeba utworzenia słownika, w którym znajdą się uporządkowane i poprawne pod względem językowym formy stanowisk, funkcji i zawodów występujących na uczelniach FarU. Podane zostaną ich paradygmaty odmiany oraz odpowiedniki anglojęzyczne - mówi prof. Zenon Lica. - Zapewne w trakcie prac pojawią się wytyczne w zakresie tworzenia form nie wskazujących na płeć. Na koniec może jeszcze tylko dopowiem, że propozycje feminatywów nie są obligatoryjne. Ważna jest sprawa wolności wyboru. Ten słownik taką możliwość wyboru zapewni. Decyzja użycia bądź pozostania przy obecnej formie zależeć będzie od preferencji osoby pełniącej daną funkcję, zajmującej dane stanowisko, posiadającej tytuł czy stopień. Tylko w ten sposób możemy uszanować różnorodność i potrzeby jej wyrażania wolne od nacisku .
Inne uniwersytety w Polsce również podejmują kroki w kierunku wprowadzenia feminatywów i języka równościowego: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (UAM) opracował rekomendacje językowe dla społeczności akademickiej, które obejmują używanie feminatywów i osobatywów (wyrażeń niewskazujących płci osoby), Uniwersytet Warszawski i Uniwersytet Śląski również przygotowały poradniki językowe promujące inkluzywne podejście i równość płci w języku.
Z komunikatem można zapoznać się tutaj (link)